در لغت به معنای رجوع و بازگشت است . بازگشت در امور فیزیکی معنای روشنی دارد ، یعنی این که انسان راهی را برود و سپس آن راه را برگردد ، اما در امور نفسانی و قلبی هم توبه معنای خاص خود را دارد ، یعنی روح و نفس انسان که مدتی از حیات خود را با یکسری از صفات و خصلت ها گذرانده و سپری کرده و با آن ها هم دم بوده است ، به دلیل یک انقلاب و تحول درونی آن ها را ترک کند و برگردد .

هدف از این کار این است که آثار گناه از جان و روح انسان پاک و محو شود . این امر از مبانی فاسفی هم امکان پذیر است ، چون روح انسان ویژگی خاصی دارد. از نظر تشبیه می توان گفت : روح مثل مانیتور کامپیوتر است که می توان بر آن چیزهایی نوشت یا آن نو شته ها را پاک کرد . چنین قابلیتی در روح انسان هم هست هر چند شاید به این سادگی نباشد . درمورد کامپیوتر ، پاک کردن با زدن یک کلید انجام می شود ، ولی پاک کردن آثار گناه از روح و روان ، باید همت والایی داشت ، با این حال انسان توانایی و قدرت را دارد که آثار باقی مانده از گناهان و آلودگی ها را از روح خود بزداید . این همان توبه حقیقی است و در واقع توبه اشاره به همین فرآیند دارد پالایش روح دارد . البته ناگفته نماند که در امور مثبت هم ممکن است چنین اتفاقی بیفتد . یعنی انسان ممکن است تا مدتی از برکت اعمال مثبت خود بهره مند شود . ولی وقتی اعمال مثبت به فراموشی سپرده شد ، برکات و آثار آن هم از بین می رود . در قرآن سخن از احباط و حبط است .

احباط و حبط یعنی همین از میان رفتن آثار اعمال نیک . ولی در قرآن بیش از احباط به توبه تآکید شده است و این طور به نظر می رسد که با توبه ، لوح انسان دوباره سفید و آماده نقش های جدید می شد .